نکات صوت و لحن

1 – توجه به طنین صوت.

طنین صوت نباید خیلی فارسی باشد. به طور کلی افراد عجم این مشکل را دارند. ما نمی توانیم مقل اعراب، عربی فصیح قرآن را بخوانیم لذا باید از ابزارهایی استفاده کنیم تا این نقیصه کمتر خود را نشان دهد. لذا درس اول فصیح خوانی را شناخت حرکات کوتاه و کشیده قرار داده اند. حرکات همان صداها هستند. صداها ساختار بیان و طنین را تشکیل می دهند.

2 – قرائت تدویر سه نوع است:

کند – ترتیل درسی استاد خلیل الحصری.

متوسط – ترتیل استاد محمد صدیق منشاوی.

تند – ترتیل استاد پرهیزکار ، مشاری العفاسی.

3 – استماع قرائت اساتید بزرگ برای ارتقاء سطح کیفی لحن.

4 – عدم یکسان بودن روند ملودی ها در تلاوت تدویر.

5 – توجه به پرده ی صوتی در قرائت های تقلیدی.

6 – توجه به بم صدا به عنوان یکی از ارکان صوت در تلاوت.

7 – در تقلید، قاری می آموزد که از صداها به درستی استفاده کند.

برای اینکه با این مورد آشنا شویم ابتدا باید با مفهوم اکتاو آشنا شویم.

اکتاو یک کلمه ی فرانسوی است. در عربی به آن دیوان و در فارسی به آن گام می گویند.

در کلاس های موسیقی اصطلاحاً می گویند نردبان صدا.

 نردبان صدا 8 پله اصلی دارد است. انتهای این نردبان صدای، پله 24 است. به هر 4 پله ی این نردبان دانگ می گویند. پس هر اکتاوی دارای 8 نت و دو دانگ است. کسی که صدای 6 دانگ دارد یعنی 24 پله صدا دارد. اگر 24 را تقسیم بر 8 کنیم می شود 4. یعنی 4 اکتاو. هر اکتاوی هم دو دانگ که می شود 6 دانگ. در بین قراء مشهور جهان اسلام ما کسی را نداریم که به این معنا صدای 6 دانگ داشته باشد.

در مورد صدای 6 دانگ دو بحث است. گاهی می گویند فلانی صدای 6 دانگ دارد. یعنی صدای وی و پرحجمی دارد. اما گاهی 6 دانگ به معنی موسیقایی آن است که عرض کردم. تا آنجای که بنده از اساتید شنیده ام در بین قاریان مشهور استاد مصطفی اسماعیل و محمد رفعت دارای صداهایی با دانگ بالا بوده اند. اگر بخواهیم بگوییم استاد مصطفی اسماعیل از پایین تر درجه ی صوتی تا بالاترین درجه صوتی دارای 18 پرده است که می شود تقریباً 2 اکتاو و نیم. یعنی تقریباً ایشان 4 دانگ و نیم صدا داشته اند. در بین قراء بنده کسی را نمی شناسم که 6 دانگ صدا داشته باشد و فکر می کنم چنین کسی را هم نداشته باشیم. استاد محمد رفعت هم با زحمت درجات بالا را دارند که البته جای بحث دارد. در بین اساتید آواز کشور تنها استاد شجریان 24 پرده داشته اند که البته امروزه به علت کهولت سن ایشان فکر می کنم این توانایی را دیگر نداشته باشند. در خاطرات استاد معروفی، استاد پیانو، شنیدم که استاد شجریان در جوانی برای اینکه تست آواز بدهند پیش ایشان رفتند و تست دادند. زمانی که کار ایشان به اتمام رسید استاد معروفی گفتند که تو دیگه کی هستی. من تا به حال ندیده و نشنیده ام که کسی 24 پرده صدای سالم داشته باشد. در جای دیگر ایشان گفته اند یک نفر از مشهد آمده به نام شجریان که به اندازه یک پیانو صدا دارد. این آدم موفقی خواهد بود. 

اما این پله ها به ترتیب دو، ر، می، فا، سل، لا، سی می باشد. اگر هر کدام از این پله ها دوباره تکرار شود را یک اکتاو می گوییم. برای اینکه اکتاو را یاد بگیریم باید در کلاس هایی با نام سلفژ شرکت کنیم. در کلاس های سلفژ، گوش تربیت می شود. همه ی اصوات موسیقایی دنیا با این 8 صدا تولید می شود. البته بحث به این سادگی نیست که عرض کردم. بحث بسیار تخصصی است که سالیان سال طول می کشد تا ما به صورت عملی و نظری بر آن مسلط شویم.

8 – در تقلید، قاری با اصوات موسیقایی آشنا خواهد شد.

9 – تعریف صوت و لحن.

اگر دو جسم به یکدیگر برخورد کند ارتعاش بوجود می آید. این ارتعاش به دو نوع است. یا این ارتعاش موسیقایی است یا غیر موسیقایی. اگر موسیقایی نباشد به آن اصطلاحاً صدا می گویند و اگر موسیقایی باشد به آن صوت می گویند. صوت، صداهای موسیقایی است لذا می گویند صوت و لحن و نمی گویند صدا و لحن.

10 – در مورد کلمه ی لحن ترجمه های مختلف شده است مثلاً:

به معنی آهنگین خواندن.

به معنی خطاء در صحبت کردن.

به معنی لهجه.

به معنی نوع صحبت کردن.

استاد عزیزم جناب آقای حنیفی هم تعریفی را ارائه کردند که به نظرم جالب است و تا اکنون کسی این نظریه را رد نکرده است ایشان فرمودند:

لام لحن لفظ است و حاء آن حال لین

نون آن نغم است و آهنگ حزین

11 – توجه به طنین صوت و حالات لحنی در نغمات.

12 – توجه به سه بخش بم و توسط اوج.

13 – برای ساخته شدن بم صدا باید به دو روش عمل کرد.

الف): تمرین در این بخش به روش فراز و نشیبی و تقلید از قراء دارای صدای باس.

ب): اگر دارای صدای بم هستیم می توانیم با مدهای لحنی در این زمینه خود را تقویت کنیم. مد لحنی کشش های آهنگینی است که در یک پرده وجود دارد.

14 – یکی از مسائلی که در شناخت سبک ها مهم است شناخت مدلاسیون  آن قاری است. مدلاسیون یا مربوط به صوت است یا لحن.

15 – توجه به پرده ی صوتی در بم و توسط و اوج. پرده ی صوتی باید از نظر منطق موسیقایی از یک سیر پیروی کند.

16 – عدم وجود ریتم در تلاوت.

 17 – یکی از تمرینات صوتی استفاده از تکنیک فراز و نشیب است. خواندن اوج و بعد خواندن بم. البته باید کم باشد که به حنجره هم صدمه وارد نشود.

18 – یکی از ملاک هایی که قاری باید به آن توجه کند این است که با مستمع خود ارتباط برقرار کند.

نکات تجوید

1 – توجه به سرعت به عنوان عامل اصلی در تلاوت.

2 – توجه به حرکات کوتاه و کشش صحیح آن ها.

3 – توجه به مقدار کشش حرکات کشیده.

4 – توجه به ضرب حروف.

5 – توجه به تفخیم حرف لام جلاله.

6 – توجه به غنه ی میم و نون مشدد.

7 – توجه به توازن مدود متصل و منفصل در قرائت حفص از عاصم و طریق زرعان.

8 – توجه به الف مدی عربی. الف مدی عربی باید فتحه کشیده باشد.

9 – توجه به دهان به عنوان رکن اصلی بیان در تجوید. همانطور که در صحبت کردن لبها و فک ها در حال فعالیت است، در تلاوت قرآن هم این موضوع باید به نحوی انجام شود.

 10 – توجه به تفخیم حرف راء.

 11 – توجه به ترقیق حرف راء.

12 – توجه به تلفظ صحیح حرف ظاء.

13 – توجه به تلفظ صحیح حرف صاد.

14 – رعایت نبره حرف همزه.

 15 – رعایت صحیح حرف غین.

16 – توجه به استفال حروف مستفله.

 به جز حروف مستعلیه و حرف راء، بقیه حروف صفت استفال دارند.

17 – رعایت استعلاء حروف مستعلیه.

حروف مستعلیه شامل (خ،ص،ض،ط،ظ،غ،ق)

18 – رعایت تلفظ حرف ثاء.

 19 – عدم متحرک شدن حروف ساکن.

نکات دیگر

1 – صحبت در مورد مسائل اخلاقی در جلسات قرآن و رعایت آداب اخلاق قرآنی در جلسه.

2 – صحبت در مورد آداب آموزش جلسات قرآن و مطالبی در مورد نوع برخورد با قرآن آموزان و ....

3 – توجه به وصل صحیح حرکات.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: